تاثیرات کیفیت مواد اولیه بر روی محصول نهایی آجرهای رسی

اهمیت خاک در ادوار گذشته و استفاده از آن در بخش کشاورزی و ساخت سر پناه و ظروف سفالی و کتیبه های زیبا و در عصر حاضر وابستگی صدها تولید صنعتی به خاک ، ضرورت تحقیق و شناخت این ماده پیچیده را بیان می کند . 
به سختی می توان با شناخت ظاهری خاک درباره آن اظهار نظر کرده و یا با استفاده از اطلاعات محدود و دانستن چند خصوصیت شیمیایی و یا فیزیکی آن را شناخت و اثر عوامل موجود در آن را و تاثیراتی که آنها بر یکدیگر دارند در کیفیت محصول نهایی پیش بینی کرد به همین دلیل باید همپای اطلاعات علمی ، نتیجه نهایی را در بستر کار عملی و آزمایشگاهی و در جریان تولید انبوه جستجو کرد . 
در این مقاله ضمن معرفی آنالیز و ترکیبات شیمیایی خاک آجر مختصراً درباره تاثیرات آنها بر همدیگر و برآیند آنها در محصول نهایی اشاره شده است. 
مقدمه : 
فراوانی و شکل پذیری خاک رس، انسانهاي اولیه را بر آن داشت تا در عصر نوسنگی و در فلات مرکزی ایران با تولید سفال مبتکر بوم نقاشی جدیدی شوند که قابل حمل ونقل بوده و هنرمندان را برخلاف اعصار گذشته به جای نقش اندازی بر دیوار و پیکره سترگ غارها در هر فرصتی
و حتی به هنگام فراغت از کار و تلاش روزانه ، در گوشه دنج پناهگاه و مسکن خود ، سفالینه ها را به نقش و رنگ بیارایند و آمال و آرزوها و پیام های خود را که سرشار از نیازهای ذهنی و غریزه های نفسانی و نیز احسا س زیبایی شناختی بود به هزاره ها و زمانهای بی انتها انتقال دهند. 
آنان در سیر تکامل اجتماعی خود از غار نشینی به سمت ساخت سر پناهی از خاک رس رو آوردند  و با ساخت و ساز و پوشش نماهای زیبا و متنوع ، تمدن و هنر و صنعت خود را در بستر تاریخ ماندگار کردند. 

نقش آفرینی خاک رس در اعصار گذشته و حال نه تنها نياز به شناخت دقیق این ماده اولیه و پیچیده را برای هر محقق و صنعت گر در بر دارد بلکه استفاده بی رویه و غیر علمی از این نعمت بزرگ نتیجه ای به غیر از به هدر دادن سرمایه ملی و به انحراف رفتن در مسیر ساخت و ساز ندارد . استاندارد سازی مشخصه های آجر از جمله مقاومت فشاري ، ميزان جذب آب ، رنگ و پيچيدگي  آجر متاثر از نوع خاک می باشد ، اینکه ما با چه دانه بندی و رطوبت مواد اولیه را آماده کنیم و نیز با چه ابعاد و فشاری خشت خام تولید کنیم و با چه میزان حرارت و زمان ،منحنی پخت را برنامه ریزی
کنیم همه متاثر از شناخت مشخصه های شیمیایی و فیزیکی و مکانیکی خاک دارد . 
در  حال حاضر سهم استان اصفهان در تولید آجر ایران در حدود 40% می باشد که روزانه نزدیک به 50000 متر مکعب خاک توسط حدود 450 واحد تولیدی آجر مصرف می شود بعبارت دیگر روزانه حدود 10000 متر مربع از زمین های استان اصفهان به عمق 5 متر خاکبرداری می شود . 
این حجم عظیم برداشت خاک ، ضرورت بررسی و تحقیق علمی جهت بهینه کردن صنعت آجر و پاسخگویی به سئوال های زیر و دهها سئوال دیگر را مطرح می کند . 
1-     آیا مصرف خاک رس و انتخاب معدن جهت برداشت خاک برای تولید آجر  با استانداردهاي موجود خاک انطباق دارد و آیا محصول نهایی آن از کیفیت لازم برخوردار می باشد؟ 
2-     آیا راهکاري جهت تغییر الگوی مصرف خاک رس جهت بهینه کردن و کاهش مصرف آن وجود دارد ؟ بعنوان مثال :تغییر ابعاد و سبک سازی آجر، تغییر فرایند و تکنولوژی تولید ، افزودن مواد ترکیبی و... 
3-     آیا می توان جهت ساخت وساز و پوشش نما به غیر از خاک رس از مواد جایگزین استفاده کرد ؟ 
4-     با توجه به اینکه خاک رس مصرفی آجر از خاک کشاورزی می باشد تا چه میزان مقرون به صرفه است تا ما از خاک رس در صنعت آجر استفاده کنیم و تا چه میزان عوارض زیست محیطی خواهد داشت ؟ 
تعریف خاک 
خاک ذرات و توده های کانی ناپیوسته و با پیوند های ضعیف بین ذرات را گویند که نتيجه فرسایش ناشی از هوازدگی فیزیکی و شیمیایی سنگ ها و صخره ها می باشند وبه دو صورت آبرفته یا سطحی و معدنی یا عمقی وجود دارند 
خاک آجر مخلوطی از خاک رس ، سنگ آهک (CaCO3) ، ماسه و سولفات ها و ترکیبات آهن دار و رستنی ها و املاح گوناگون می باشد . خاک رس یا هیدرو سیلیکات آلومینیم (Al2O3, pSiO2, nH2O) ماده اصلی خاک آجر بوده و از هوازدگی و تجزیه فلدسپاتها و میکاهای سدیمی و پتاسیمی به وجود می آید و ترکیبي از سیلیس و آلومینیم و مقادیر متفاوتی از اکسید های فلزی و عناصر دیگراست.